BakHobi: BÖLÜM 7 SEYİR ARAÇLARI-2

Bir Noktanın Mevkii

Bir yerin mevkii enlem ve boylamlarla ifade edilir. Bir mevki verilirken önce enlem sonra boylam söylenir. Yine mevkii ifade edilirken kuzey yarımküredeki mevkii için N (kuzey) güney yarımküredeki içim S (Güney) kısaltması konur.

Aynı şekilde boylamlarda da, Greenvvich’in doğusundaki yer için E (Doğu), batısındaki yer için W (Batı) kısaltması konur.

Örnek: Kızkulesi Ekvatordan 41 derece 1 dakika 20 saniye kuzey, Greenvvich’ten 29 derece 1 dakika 15 saniye doğudadır.

Bu ifade şöyle yazılabilir. 410 01 ’ 20” N - 029° 01 ' 18" E.

Genellikle elektronik cihazlarda saniye değeri 60 değil 100 birim üzerinden hesaplanır, böyle olunca saniye söylenmez dakika küsüratlı olarak ((100*saniye)/60)aynı mevkii 41° 01.33' N. 029° 01.3' E. olarak gösterilir.

Tersi durum olunca, cihazda 41° 05.4' N 029° 07.9' E olan bir mevkii haritaya saniye cinsinden (dakikanın ondalıklı değeri 6 ile çarpılır) 41° 05’ 24” N - 029° 07' 54" E. olarak işlenir, (ondalık değer 6 ile çarpılır)

Mevki, radar, hedefe, sekstant gibi seyir aletleri yardımıyla belirli kara parçalarından veya gök cisimlerinden alınan kerterizlerin kesişimi ile bulunabilmekle birlikte, son yıllarda teknelerde kullanılmakta olan GPS (Küresel Mevkilendirme Sistemi) denilen cihaz yardımıyla mevkiler uydular vasıtasıyla da tayin edilebilmektedir.

Yönler

Denizcilikte ana yönler; kuzey yönü 000° alınmak üzere, saat yönünde artan dereceler şeklinde belirtilir. Doğu yönü 090°, güney yönü 180°, batı yönü 270° olarak ifade edilir. Denizcilikte kullanılan 1 kerte (360/32=11.25=11 derece (60*25/100) dakika) 11° 15' ya tekabül etmekte olup, toplam 360°=32 kerte bulunmaktadır.

Rota ve Sefer Planı

Rota: teknenin bir mevkiden başka bir mevkiye gidebilmesi için harita üzerine çizilen doğrudur. Bir teknenin sefer planı: harita üzerine çizilen her bir rotanın bileşimi ile oluşur. Harita üzerine çizilen doğrunun yön derecesi pusula gülünden ölçülür.

Kerteriz: bir cismin gerçek kuzeye (Hakiki kerteriz) veya diğer bir cisme (nispi kerteriz) göre yön derecesidir.
Hakiki kerteriz: gerçek kuzeye göre ölçüldüğünden 000° ile 359° arasında değişir. Hakiki kerteriz alınırken, teknenin pruva-pupa hattı herhangi bir önem teşkil etmemekte ve tekne bir nokta gibi değerlendirilmektedir.
Tekne’ye göre ölçülen nispi kerteriz'de ise, teknenin pruvası 0° kabul edilip, yönler iskele ve sancak tarafa doğru 0° ile 180° arasında ölçülür. (Örneğin, Ahırkapı Fenerini hakiki 210°'de kerteriz etmek; sancaktaki sığlık şamandırasını tekneye göre nispi sancak 123°'de kerteriz etmek gibi)

Pusula Gülü

Dünyanın gerek kendi etrafında, gerekse güneş etrafında dönmesi sonucunda bir manyetik alan oluşur. Gerçek kuzey ile manyetik kuzey arasındaki fark, haritalardaki pusula gülünde belirtilir. Pusula gülünün içerisinde, haritanın gösterdiği bölge için yıllık manyetik alan değer değişim miktarı bulunur. Bu miktar, pusula düzeltmesinde kullanılır. (Bkz:Pusula)

Sembol ve Kısaltmalar

Ani ve süregelen tehditlerin su üzerinde seyreden teknelere zamanında bildirilmesi denizde emniyetin sağlanması açısından önemlidir. Bu sebeple, su üstü seyrine tehlike arz edebilecek değişikliklerin zamanında ilgililere bildirilmesi ve bu değişikliklerin seyir haritalarına işlenmesi gerekmektedir. Bu düzeltmeler ortak bir dil ile oluşturulmuş olan kısaltma ve sembollerle yapılır. Kısaltma ve sembollerin bazıları aşağıdaki şekilde gösterilmektedir. 1 no’lu harita olarak da bilinen, Seyir Hidroğrafi ve Oşinoğrafi Dairesi (SHOD) Başkanlığı tarafından basımı yapılan "Seyir Haritalarında Kullanılan Semboller, Kısaltmalar ve Terimler” adlı katalogda, haritalarda kullanılan tüm sembollerin açıklamaları, örnekleri bulunabilir.